KAOS TEORİSİ

Kaos! bu kelimeyi duyduğumuzda karmaşıklık, düzensizlik ve ne yapacağını bilmemek akla geliyor.

Fakat bu anlama yakın olmakla beraber bu kelime bu kitapta biraz daha farklı bir anlam ifade edecek, belki de önümüze yepyeni bir ufuk açacaktır.

Amerikalı Tonis Vaga isimli bir fizikçinin finans piyasalarıyla ilgilenmeye başlamasının altından çıkıyor herşey. 1978 yılında "Physics Today (Günümüzün Fiziği)" isimli bilimsel bir dergide Rolf Landuaer isimli bir fizikçi tarafından bir makale yayınlanıyor.

Tabi ki bu makalenin borsa ile bir ilgisi yok ve fiziksel olaylardan bahsediyor. Konu ise kısaca şöyle; Haken isimli bilim adamı tarafından tarif edilen; dengede olmayan veya dengeden uzaklaşmış sistemler, dengede olan sistemlere oranla random (rassal) şoklara karşı çok daha hassastır ve çok daha fazla etkilenirler.

Bunun üzerine Tonis Vaga derginin editörüne bir mektup yazıyor ve şöyle diyor. Piyasalar açık sistemler olarak değerlendirilebilir ve çoğunlukla dengeden uzaktırlar.

Bu sistem içinde durumdan duruma geçiş (state transition) ortamları doğmaktadır ve bu tür ortamlar başladığında risk ve getiri üzerinde önemli etkiler yaratırlar.

Bu görüşü savunan Tonis Vaga çalışmalarını devam ettiriyor ve aradan 10-12 yıl geçiyor. Bu arada, görüşlerine uygun olarak çeşitli endeksler geliştirerek piyasanın farklı durumlarında farklı risk ve getiri ilişkilerini kullanarak borsanın getirişinden çok daha yüksek getirilere ulaşabildiğini görüyor.

Yıllar geçtikçe Vaga piyasanın bir profesyoneli haline geliyor. Ortaya attığı en önemli şey ise "yüksek getiri, yüksek riskle olmak zorunda değildir" görüşüdür.

Yerine göre çok düşük riskle yüksek kayıplar ortaya çıkabilir veya tersine, piyasanın öyle geçiş durumları vardır ki bu durumlarda çok düşük risklerle çok yüksek getiriler elde edebilmek mümkündür.

Asıl önemli gelişme olan Kaos teorisinin finans piyasalarında uygulama alanı bulması şöyle oldu. Bir gün "Fraser Contrary Opinion Forum (Fraser Zıt Düşünceler Forumu)" toplantısında Martingale Portföy Yönetimi şirketinden Arnold Wood "Yatırım Psikolojisi" üzerine bir konuşma yapıyor ve Tonis Vaga da orada bulunuyor.

Yatırım psikolojisi ile ilgili olarak Arnold Wood'un yaptığı konuşmanın iskeleti size kitabın 1. Bölümünde anlatılan konuları içeriyordu. Tonis Vaga, Arnold Wood'a fizikçiler tarafından yazılmış olan "Sosyal Sınırlamalar" çalışmasını görüp görmediğini ve ilgilenip ilgilenmek istemediğini soruyor.

Wood çok ilgileniyor ve bu tür bir çalışmayı kendilerine sunmasını rica ediyor. Çalışmayı dinleyecek grubun adı ise New York Kantitatif Analistler birliğinin üyeleridir.

19 Eylül 1989'da Tonis Vaga "Coherent Market Hypothesis (düzenli Piyasalar Hipotezi)" başlığı ile bir sunum yapıyor. Bu sunum o kadar ilgi görüyor ki birliğin başkanı Michelle Clayman bu görüşlerini yayınlamasını ve kendisine parasal her türlü desteğin verileceğini söylüyor.